Ο Φωτογράφος της Ελλάδας Κώστας Μπαλάφας

Κώστας Μπαλάφας: ο φωτογράφος της σεμνότητας των αφανών…

Ομιλία στο Μέγαρο Μουσικής (Αθήνα, 4-11-2007) του καθηγητή Χρήστου Β. Μασσαλά, π. Πρύτανη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

«Κάθε φωτογραφία, και η πιο ταπεινή, είναι η παρουσία μιας απουσίας… Τα όσα έχουν πεθάνει μπορεί να μην υπάρχουν όλα σε φωτογραφία-αλλά όσα υπάρχουν σε φωτογραφία-όλα έχουν σίγουρα πεθάνει.

Η φωτογραφία είναι παγωμένο παρελθόν. Σύμβολο μνήμης-παραπάνω: η ίδια η μνήμη τυπωμένη στο χαρτί».

O Mπαλάφας, η Robot, η ιστορία

http://www.protagon.gr

ΕΦΥΓΕ ΑΠΟ ΤΗ ΖΩΗ Ο ΚΩΣΤΑΣ ΜΠΑΛΑΦΑΣ

Ο άντρας στην φωτογραφία αυτή συνήθως ήταν πίσω από τον φακό. Ονομάζεται Κώστας Μπαλάφας και αναγνωρίζεται σήμερα σαν ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες φωτογράφους του 20ου αιώνα. Η βιογραφία του θυμίζει μυθιστόρημα. Είναι συνταξιούχος της ΔΕΗ –στο απέραντο φρενοκομείο της νέας Ελλάδας, πάλι καλά, αφού δεν εμπορεύτηκε το έργο του.

Ο Κώστας Μπαλάφας είτε δεν θυμάται, είτε δεν έκρινε σκόπιμο να δώσει την πληροφορία ποιός ήταν που του έβγαλε το πορτραίτο αυτό και πότε ή που ακριβώς. Μπορεί να ήταν ο φίλος του, Λέανδρος Βρανούσης, ή κάποιος άλλος αντάρτης του ΕΛΑΣ. Μπορεί να ήταν 1943, ή ’44. Δεν έχει σημασία, ήταν την εποχή της ελπίδας –προτού η Εθνική Αντίσταση μετατραπεί σε Εμφύλιο Πόλεμο- και είναι ένα υπέροχο πορτραίτο, εξαιρετικά σπάνιο, γιατί είναι το πορτραίτο του φωτογράφου του 85ου Συντάγματος του Ελληνικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού στα βουνά της Ηπείρου. Η φωτογραφία αυτή, λοιπόν, είναι τραβηγμένη με μια φωτογραφική μηχανή γερμανικής κατασκευής, μάρκας Robot (η λέξη ρομπότ έγινε διάσημη πολύ γρήγορα: ο τσέχος συγγραφέας Καρέλ Τσάπεκ την εισήγαγε το 1920, η γερμανική φίρμα φωτογραφικών μηχανών ιδρύθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1930). Ο Μπαλάφας την αγόρασε από έναν Ιταλό στρατιώτη το 1940.  Οι μηχανές αυτές «φορούσαν» εξαιρετικούς ευρυγώνιους φακούς Zeiss και δεν χρειαζόταν εστίαση. Η πιο μεγάλη ιδιαιτερότητα τους ήταν ότι το άνοιγμα του διαφράγματος ήταν τετράγωνο (24Χ24mm.) και όχι το συνηθισμένο 2 προς 3 που μεταπολεμικά επικράτησε απόλυτα. Μάλιστα, οι μηχανές αυτές είχαν ένα μηχανισμό προώθησης του φιλμ που ήταν παρόμοιος με αυτόν που χρησιμοποιούσαν οι κινηματογραφικές μηχανές.

Η ΠΑΝΗΠΕΙΡΩΤΙΚΗ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΛΛΑΔΑΣ ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΑ ΤΟΝ ΚΩΣΤΑ ΜΠΑΛΑΦΑ

  Ένα διαλεχτό παιδί της Ηπείρου «ταξίδεψε» για πάντα. Ο βετεράνος φωτογράφος της Εθνικής Αντίστασης Κώστας Μπαλάφας πέθανε σε ηλικία 91 ετών. Γεννημένος στην Κυψέλη της Άρτας στα 1920, από την ηλικία των δέκα ετών απόδημος Ηπειρώτης στην Αθήνα, αρχικά, και κατόπιν σπουδαστής στην Ιταλία, έζησε από κοντά στην Ήπειρο τα μαρτύρια του …λαού μας στην Κατοχή και την εποποιία της Εθνικής Αντίστασης. Εμπνεύστηκε από τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του ΕΑΜ, κατατάχτηκε στο 85ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ και με το τουφέκι στο ένα χέρι και τη φωτογραφική του μηχανή στο άλλο αποτύπωσε συγκλονιστικά το Αντάρτικο στην Ήπειρο. Οι εικόνες του αποτυπώνουν το μεγαλείο της Αντίστασης, «τον ενθουσιασμό και τη λεβεντιά των ανταρτών αλλά και τις καταστροφές, τους σκοτωμούς, τα καμένα χωριά και τον πόνο του λαού μας».

Τα φωτογραφικά του όπλα ελάχιστα, μια μικρή φωτογραφική μηχανή και μερικά κουτιά φιλμ που εξαγόρασε με λίγο καλαμποκάλευρο από τα συντρίμμια ενός Ιταλικού αεροπλάνου κοντά στα Γιάννενα στις αρχές του πολέμου. Φωτογράφιζε ακόμη και την ώρα της μάχης, στα χαρακώματα, όντας παράτολμος αλλά και επινοητικός, έχοντας επίγνωση της μεγάλης αποστολής του, εγγράφοντας με το έργο του υποθήκες εθνικής, κοινωνικής αυτογνωσίας για τις γενιές του μέλλοντος.

Εφυγε από την ζωή ο μεγάλος δάσκαλος της Ελληνικής φωτογραφίας, ο Κώστας Μπαλάφας.

http://www.costasbalafas.gr/

Ο Κώστας Μπαλάφας γεννήθηκε το 1920 στο ορεινό χωριό Κυψέλη της Άρτας από φτωχούς γονείς αγρότες, τον Γιώργο και την Αρχοντούλα. «Εκεί που», όπως λέει ο ίδιος, «οι άνθρωποι παιδεύονται να επιβιώσουν, οργώνοντας την άγονη γη, λες και στύβουν με τα χέρια τους γυμνά το ξερό χώμα και το ποτίζουν με ιδρώτα, ώσπου να δώσει καρπούς. Αναγκαία λύση για την επιβίωση ήταν ο δρόμος της ξενιτιάς, ένα όνειρο αρκετά απατηλό. Το μήνυμα που κυριαρχούσε ειδικά για τους νέους ήταν: «Φύγε να σωθείς». Πάρα πολλοί έφυγαν…»